Kapittel 8#
Dette kapittelet er dedikert til Borders, den globale bokhandelgiganten som du kan finne i byar over heile verda – eg vil aldri gløyme då eg gjekk inn i den gigantiske Borders-butikken på Orchard Road i Singapore og oppdaga ei hylle fullasta med romanane mine! I mange år var Borders i Oxford Street i London vertskap for Pat Cadigan sine månadlege science fiction-kveldar, der lokale og tilreisande forfattarar las frå verka sine, snakka om science fiction og møtte fansen sin. Når eg er i ein framand by (noko som skjer ofte) og treng ei flott bok til neste flytur, ser det alltid ut til å vere ein Borders som er stappfull av gode val – eg er spesielt glad i Borders på Union Square i San Francisco.
Eg var ikkje den einaste som vart ramma av histogramma. Mange folk har unormale trafikkmønster, unormale bruksmønster. Unormalt er så vanleg at det er praktisk talt normalt. Xnet var full av desse historiene, det same var avisene og TV-nyheitene. Ektemenn vart tekne i utruskap; koner vart tekne i utruskap, ungdom vart tekne i å snike seg ut med ulovlege kjærastar. Ein gut som ikkje hadde fortalt foreldra sine at han hadde AIDS vart teken då han drog til klinikken for å hente medisinane sine. Det var dei som hadde noko å gøyme – ikkje skuldige folk, men folk med hemmelegheiter. Det var endå fleire folk som ikkje hadde noko å gøyme i det heile, men som likevel tok seg nær av å bli plukka opp og avhøyrde. Tenk deg om nokon låste deg inne i baksetet på ein politibil og kravde at du skulle bevise at du ikkje er ein terrorist.
Det var ikkje berre kollektivtransporten. Dei fleste sjåførar i Bay Area har eit FasTrak-pass festa til solskjermen. Dette er ei lita radiobasert «lommebok» som betaler bompengane for deg når du kryssar bruene, slik at du slepp bryet med å sitje i kø i timevis ved bomstasjonane. Dei hadde tredobla prisen for å bruke kontantar for å kome over brua (sjølv om dei alltid juksa med dette, og sa at FasTrak var billigare, ikkje at anonyme kontantar var dyrare). Dei få som framleis heldt stand, forsvann etter at talet på kontantfelt vart redusert til berre eitt per bruhovud, slik at kontantkøane vart endå lenger. Så viss du er lokal, eller viss du køyrer ein leigebil frå eit lokalt byrå, har du ein FasTrak.
Det viser seg at bomstasjonar ikkje er den einaste staden FasTrak-passet ditt blir lese, altså. DHS hadde plassert FasTrak-lesarar over heile byen – når du køyrde forbi dei, logga dei tidspunktet og ID-nummeret ditt, og bygde eit stadig meir perfekt bilete av kven som drog kvar, når, i ein database som vart supplert av «fartskamera», «raudt lys-kamera» og alle dei andre skiltkameraa som hadde dukka opp som paddehattar.
Ingen hadde tenkt så mykje over det. Og no som folk følgde med, byrja vi alle å leggje merke til små ting, som at FasTrak ikkje har ein av-knapp. Så viss du køyrde bil, var det like sannsynleg at du vart stoppa av ein SFPD-patrulje som ville vite kvifor du hadde teke så mange turar til Home Depot i det siste, og kva den midnattsturen opp til Sonoma førre veke handla om?
Dei små demonstrasjonane rundt i byen i helgene voks. Femti tusen menneske marsjerte ned Market Street etter ei veke med denne overvakinga. Eg brydde meg ikkje. Dei som hadde okkupert byen min brydde seg ikkje om kva dei innfødde ønskte. Dei var ein erobrande hær. Dei visste korleis vi følte om det.
Ein morgon kom eg ned til frukost akkurat i tide til å høyre pappa fortelje mamma at dei to største drosjeselskapa skulle gje «rabatt» til folk som brukte spesielle kort for å betale for turane sine, visstnok for å gjere sjåførane tryggare ved å redusere mengda kontantar dei bar på seg. Eg lurte på kva som ville skje med informasjonen om kven som tok kva drosjar kvar.
Eg innsåg kor nære på det hadde vore. Den nye indienet-klienten hadde vorte dytta ut som ei automatisk oppdatering akkurat då desse tinga byrja å bli ille, og Jolu fortalde meg at 80 prosent av trafikken han såg hos Pigspleen no var kryptert. Xnet kunne akkurat ha vorte redda.
Pappa dreiv meg til vanvit, derimot.
«Du er paranoid, Marcus,» fortalde han meg over frukosten ein dag då eg fortalde han om karane eg hadde sett politiet ransake på BART dagen før.
«Pappa, det er latterleg. Dei fangar ingen terroristar, gjer dei vel? Det gjer berre folk redde.»
«Dei har kanskje ikkje fanga nokon terroristar enno, men dei får i alle fall mykje avskum vekk frå gatene. Sjå på narkolangarane – det står at dei har sett dusinvis av dei i fengsel sidan alt dette starta. Hugsar du då dei narkisane rana deg? Viss vi ikkje tek langarane deira, blir det berre verre.» Eg hadde vorte rana året før. Dei hadde vore ganske sivilisert. Ein tynn fyr som lukta vondt fortalde meg at han hadde ein pistol, den andre bad meg om lommeboka. Dei lét meg til og med behalde ID-kortet mitt, sjølv om dei tok debetkortet og Fast Pass-kortet. Det hadde likevel skremt livet av meg og etterlate meg paranoid og sjekkande over skuldra i vekevis.
«Men dei fleste folka dei stoppar, gjer ingenting gale, pappa,» sa eg. Dette byrja å gå inn på meg. Min eigen far! «Det er galskap. For kvar skuldig person dei fangar, må dei straffe tusenvis av uskuldige menneske. Det er berre ikkje bra.»
«Uskuldige? Karar som er utru mot konene sine? Narkolangarar? Du forsvarer dei, men kva med alle dei som døydde? Viss du ikkje har noko å gøyme –»
«Så du ville ikkje hatt noko imot om dei stoppa deg?» Histogramma til pappa hadde vist seg å vere deprimerande normale så langt.
«Eg ville sett på det som ei plikt,» sa han. «Eg ville vore stolt. Det ville fått meg til å føle meg tryggare.»
Lett for han å seie.
⁂
Vanessa likte ikkje at eg snakka om desse tinga, men ho var for smart til at eg kunne halde meg unna temaet lenge. Vi var saman heile tida, og snakka om vêret og skulen og slikt, og så, på ein eller annan måte, var eg tilbake på dette temaet. Vanessa var kul når det skjedde – ho klikka ikkje på meg igjen – men eg kunne sjå at det plaga ho.
Likevel.
«Seriøst. Vi kan gjere dette. Vi kan lett rote til profilane. Å få folk stoppa er enkelt.»
Ho reiste seg opp, dytta håret vekk frå andletet og såg på meg. Eg kjende eit lite vipp i magen, og tenkte at ho var verkeleg imponert over meg.
«Så pappa seier, ‘Eg ville sett på det som ei plikt.’ Kan du fuckings tru det? Altså, herregud! Eg var nesten på nippet til å fortelje han då om å ha vore i fengsel, og spørje han om han meinte det var ‘plikta’ vår!» Vi sat i graset i Dolores Park etter skulen og såg på hundane som jaga frisbeear. Van hadde vore heime og skifta til ei gammal t-skjorte for eit av favoritt-tecno-brega-banda sine frå Brasil, Carioca Proibidão – den forbodne karen frå Rio. Ho hadde fått skjorta på ein konsert vi alle hadde vore på for to år sidan, då vi sneik oss ut på eit stort eventyr nede ved Cow Palace, og ho hadde vakse ein tomme eller to sidan då, så den var stram og gled oppover magen hennar og viste den flate, vesle navlen. Ho la seg tilbake i den svake sola med auga lukka bak solbrillene, og tærne vrikka i sandalane. Eg hadde kjent Van sidan tidenes morgon, og når eg tenkte på ho, såg eg vanlegvis den vesle jenta eg hadde kjent med hundrevis av skranglande armband laga av oppskorne brusboksar, som spelte piano og ikkje kunne danse om det så hadde stått om livet. Der vi sat i Dolores Park, såg eg ho plutseleg slik ho var. Ho var heilt h4wt – det vil seie, hot. Det var som å sjå på det biletet av ein vase og leggje merke til at det òg var to andlet. Eg kunne sjå at Van berre var Van, men eg kunne òg sjå at ho var utruleg pen, noko eg aldri hadde lagt merke til. Sjølvsagt hadde Darryl visst det heile tida, og tru ikkje at eg ikkje vart nedtrykt på ny då eg innsåg det.
«Du kan ikkje fortelje det til faren din, veit du,» sa ho. «Du ville sette oss alle i fare.» Auga hennar var lukka, og brystet hennar heva og senka seg med pusten, noko som var distraherande på ein veldig flau måte.
«Ja,» sa eg, dystert. «Men problemet er at eg veit han berre tullar. Viss du stoppa faren min og fekk han til å bevise at han ikkje var ein barnemishandlande, narkolangande terrorist, ville han gått amok. Heilt av skaftet. Han hatar å bli sett på vent når han ringjer om kredittkortrekninga si. Å bli låst inne i baksetet på ein bil og avhøyrd i ein time ville gjeve han ein aneurisme.»
«Dei slepp unna med det berre fordi dei normale føler seg sjølvgode samanlikna med dei unormale. Viss alle vart stoppa, ville det vore ein katastrofe. Ingen ville nokon gong kome seg nokon stad, alle ville venta på å bli avhøyrde av politiet. Total trafikkork.»
Wow.
«Van, du er eit reint geni,» sa eg.
«Fortel meg om det,» sa ho. Ho hadde eit slapt smil og såg på meg gjennom halvlukka auge, nesten romantisk.
«Det er arphid-klonarane,» sa eg. «Dei er superenkle å lage. Berre flash fastvaren på ein ti-dollars Radio Shack-lesar/skrivar, så er du ferdig. Det vi gjer, er å gå rundt og tilfeldig byte brikkene på folk, og skrive over Fast Pass- og FasTrak-korta deira med kodane til andre folk. Det vil få alle til å framstå heilt rare og forvirrande, og få alle til å sjå skuldige ut: total trafikkork.»
Van snurpa leppene og senka solbrillene, og eg innsåg at ho var så sint at ho ikkje klarte å snakke. «Ha det, Marcus,» sa ho, og reiste seg. Før eg visste ordet av det, gjekk ho vekk så fort at ho nesten sprang.
«Van!» ropte eg, reiste meg og sprang etter ho. «Van! Vent!»
Ho auka farten, slik at eg måtte springe for å ta ho igjen. «Van, kva i helvete,» sa eg, og greip armen hennar. Ho rykte han til seg så hardt at eg slo meg sjølv i andletet.
«Du er gal, Marcus. Du kjem til å setje alle dei små Xnet-venene dine i livsfare, og på toppen av det heile kjem du til å gjere heile byen om til terrormistenkte. Kan du ikkje stoppe før du skadar desse folka?»
Eg opna og lukka munnen eit par gonger. «Van, det er ikkje eg som er problemet, det er dei. Det er ikkje eg som arresterer folk, fengslar dei, får dei til å forsvinne. Det er Sikkerheitsdepartementet som gjer det. Eg kjempar imot for å få dei til å stoppe.»
«Korleis? Ved å gjere det verre?»
«Kanskje det må bli verre for å bli betre, Van. Var det ikkje det du sa? Viss alle vart stoppa–»
«Det var ikkje det eg meinte. Eg meinte ikkje at du skulle få alle arrestert. Om du vil protestere, bli med i protestrørsla. Gjer noko positivt. Lærte du ingenting av Darryl? Ingenting?»
«Det kan du banne på at eg gjorde,» sa eg, og mista fatninga. «Eg lærte at ein ikkje kan stole på dei. At viss du ikkje kjempar mot dei, så hjelper du dei. At dei vil gjere landet om til eit fengsel viss vi let dei. Kva lærte du, Van? Å vere redd heile tida, å sitje stille og halde hovudet nede og håpe du ikkje blir lagt merke til? Trur du det kjem til å bli betre? Viss vi ikkje gjer noko, er dette så bra som det blir. Det vil berre bli verre og verre frå no av. Vil du hjelpe Darryl? Hjelp meg å felle dei!»
Der var det igjen. Løftet mitt. Ikkje om å få Darryl fri, men om å felle heile DHS. Det var galskap, sjølv eg visste det. Men det var det eg planla å gjere. Ingen tvil om det.
Van skubba meg hardt med begge hendene. Ho var sterk frå skuleidrett – fekting, lacrosse, landhockey, alle jenteskule-sportane – og eg hamna på ræva på det ekle fortauet i San Francisco. Ho stakk av, og eg følgde ikkje etter.
⁂
Det viktige med tryggingssystem er ikkje korleis dei fungerer, det er korleis dei sviktar.
Det var den første linja i mitt første blogginnlegg på Open Revolt, mi Xnet-side. Eg skreiv som M1k3y, og eg var klar til å gå til krig.
Kanskje all den automatiske screeninga er meint å fange terroristar. Kanskje den vil fange ein terrorist før eller seinare. Problemet er at den fangar oss òg, sjølv om vi ikkje gjer noko gale. Jo fleire folk den fangar, jo meir skjør blir den. Viss den fangar for mange folk, døyr den.
Tek de poenget?
Eg limte inn rettleiinga for å byggje ein arphid-klonar, og nokre tips for å kome nær nok folk til å lese og skrive brikkene deira. Eg putta min eigen klonar i lomma på den gamle, svarte motorsykkeljakka mi i skinn med pansra lommer og drog til skulen. Eg klarte å klone seks brikker mellom heime og Chavez High.
Det var krig dei ville ha. Det var krig dei skulle få.
⁂
Om du nokon gong bestemmer deg for å gjere noko så dumt som å byggje ein automatisk terrordetektor, er her ei matematikklekse du må lære først. Den blir kalla «falsk positiv-paradokset», og den er litt av ei nøtt.
Sei at du har ein ny sjukdom, kalla super-AIDS. Berre éin av ein million får super-AIDS. Du utviklar ein test for super-AIDS som er 99 prosent nøyaktig. Det vil seie, 99 prosent av tida gjev den korrekt resultat – sant viss personen er smitta, og usant viss personen er frisk.
Du testar ein million menneske.
Éin av ein million menneske har super-AIDS. Éin av hundre personar du testar vil generere ein «falsk positiv» – testen vil seie at han har super-AIDS sjølv om han ikkje har det. Det er det «99 prosent nøyaktig» betyr: éin prosent feil.
Kva er éin prosent av ein million?
1 000 000 / 100 = 10 000
Éin av ein million menneske har super-AIDS. Viss du testar ein million tilfeldige menneske, vil du sannsynlegvis berre finne eitt tilfelle av ekte super-AIDS. Men testen din vil ikkje identifisere éin person som har super-AIDS. Den vil identifisere 10 000 personar som har det. Din 99 prosent nøyaktige test vil ha ei unøyaktigheit på 99,99 prosent.
Det er paradokset med falske positivar. Når du prøver å finne noko veldig sjeldan, må nøyaktigheita til testen din matche sjeldenheita til tingen du leitar etter. Viss du prøver å peike på ein enkelt piksel på skjermen din, er ein spiss blyant ein god peikar: blyantspissen er mykje mindre (meir nøyaktig) enn pikslane. Men ein blyantspiss er ikkje god til å peike på eit enkelt atom i skjermen din. For det treng du ein peikar – ein test – som har ein piss på eit atom eller mindre.
Dette er paradokset med falske positivar, og her er korleis det gjeld for terrorisme:
Terroristar er veldig sjeldne. I ein by med tjue millionar som New York, kan det vere ein eller to terroristar. Kanskje ti av dei på det meste. 10 / 20 000 000 = 0,00005 prosent. Ein tjue-tusendels prosent. Det er ganske sjeldan, ja. Sei no at du har ei programvare som kan sile gjennom alle bankregister, eller bompasseringar, eller kollektivtransportdata, eller telefonsamtaledata i byen og fange terroristar 99 prosent av tida.
I ein pott på tjue millionar menneske, vil ein 99 prosent nøyaktig test identifisere to hundre tusen menneske som terroristar. Men berre ti av dei er terroristar. For å fange ti skurkar, må du hente inn og etterforske to hundre tusen uskuldige menneske.
Gjett kva? Terrorisme-testar er ikkje i nærleiken av 99 prosent nøyaktige. Meir som 60 prosent nøyaktige. Nokre gongar berre 40 prosent nøyaktige.
Det alt dette betydde, var at DHS hadde lagt opp til å feile stort. Dei prøvde å oppdage utruleg sjeldne hendingar – at ein person er ein terrorist – med unøyaktige system. Er det noko rart vi klarte å lage eit slikt rot?
⁂
Ei veke inn i Operasjon Falsk Positiv gjekk eg plystrande ut ein tysdagsmorgon. Eg rocka til ny musikk eg hadde lasta ned frå Xnet kvelden før – mange folk sende M1k3y små digitale gåver for å takke for at han gav dei håp. Eg svinga inn på 23rd Street og tok forsiktig dei smale steintrappene som var hogde inn i fjellsida. Medan eg gjekk ned, passerte eg Herr Wiener Dog.
Eg veit ikkje det verkelege namnet til Herr Wiener Dog, men eg ser han nesten kvar dag, der han går tur med tre pesande dachsar sine opp trappa til den vesle parken. Å presse seg forbi dei alle er så å seie umogleg, og eg endar alltid opp med å vikle meg inn i eit band, bli dytta inn i hagen til nokon, eller sitjande på støtfangaren til ein av bilane som er parkerte ved fortauskanten. Herr Wiener Dog er tydelegvis Ein Viktig Person, for han har ei fancy klokke og har alltid på seg ein pen dress. Mentalt har eg anteke at han jobbar nede i finansdistriktet.
I dag, då eg streifa borti han, utløyste eg arphid-klonaren min, som allereie låg klar i lomma på skinnjakka mi. Klonaren saug ned numra frå kredittkorta og bilnøklane hans, passet hans og hundrelappane i lommeboka hans. Samtidig som den gjorde det, blinka den nokre av dei med nye nummer, tekne frå andre folk eg hadde streifa borti. Det var som å byte skilt på ein haug med bilar, men usynleg og umiddelbart. Eg smilte unnskyldande til Herr Wiener Dog og heldt fram ned trappa. Eg stoppa ved tre av bilane lenge nok til å byte FasTrak-brikkene deira med nummer tekne frå alle bilane eg hadde gått forbi dagen før.
Du tenkjer kanskje at eg var litt aggressiv her, men eg var forsiktig og konservativ samanlikna med mange av Xnet-folka. Eit par jenter på kjemiteknikk-programmet ved UC Berkeley hadde funne ut korleis dei kunne lage eit ufarleg stoff av kjøkkenprodukt som ville utløyse ein eksplosiv-sniffer. Dei hadde hatt det moro med å strø det på koffertane og jakkene til professorane sine, og så gøyme seg og sjå på dei same professorane prøve å kome seg inn i auditoria og bibliotek på campus, berre for å bli takla av dei nye tryggingsstyrkane som hadde dukka opp overalt. Andre folk ville finne ut korleis dei kunne strø konvoluttar med stoff som ville teste positivt for miltbrann, men alle andre meinte dei var galne. Heldigvis verka det ikkje som om dei kom til å klare å finne det ut.
Eg gjekk forbi San Francisco General Hospital og nikka tilfreds då eg såg dei enorme køane ved inngangsdørene. Dei hadde òg ein politikontroll, sjølvsagt, og det var nok Xnet-folk som jobba som praktikantar og kantinearbeidarar og slikt der til at alle sine adgangskort hadde vorte krølla til og bytta rundt. Eg hadde lese at tryggingssjekkane hadde lagt til ein time på arbeidsdagen til alle, og fagforeiningane trua med å gå ut i streik med mindre sjukehuset gjorde noko med det.
Nokre kvartal seinare såg eg ein endå lengre kø til BART-en. Politi gjekk opp og ned i køen og peika ut folk og kalla dei til side for avhøyr, veskesjekk og kroppsvisitering. Dei vart saksøkte heile tida for å gjere dette, men det verka ikkje som om det sakka dei ned.
Eg kom til skulen litt for tidleg og bestemte meg for å gå ned til 22nd Street for å få ein kaffi – og passerte ein politikontroll der dei stoppa bilar for sekundærinspeksjon.
Skulen var ikkje mindre vill – tryggingsvaktene ved metalldetektorane sveipa òg skule-ID-ane våre og trekte ut elevar med merkelege rørsler for avhøyr. Unødvendig å seie, hadde vi alle ganske rare rørsler. Unødvendig å seie, byrja timane ein time eller meir seinare. Timane var galne. Eg trur ikkje nokon klarte å konsentrere seg. Eg overhøyrde to lærarar snakke om kor lang tid det hadde teke dei å kome seg heim frå jobb dagen før, og planla å snike seg tidleg ut den dagen.
Det var så vidt eg klarte å la vere å le. Falske positivar slår til igjen!
Sanneleg slapp dei oss ut av timen tidleg – eg tok den lange vegen heim, og sirkla gjennom Mission for å sjå kaoset. Lange bilkøar. BART-stasjonar med køar rundt kvartala. Folk som banna til minibankar som ikkje ville gje dei pengar fordi kontoane deira hadde blitt frosne grunna mistenkjeleg aktivitet (det er faren med å kople bankkontoen din rett til FasTrak- og Fast Pass-korta dine!).
Eg kom heim, laga eit smørbrød og logga meg på Xnet. Det hadde vore ein god dag. Folk frå heile byen jubla over suksessane sine. Vi hadde bringa byen San Francisco til stillstand. Nyheitsreportasjane stadfesta det – dei kalla DHS amok, og skulda alt på den falske «tryggleiken» som skulle verne oss mot terrorisme. Næringslivsseksjonen i San Francisco Chronicle gav heile førstesida si til eit estimat over den økonomiske kostnaden av DHS-tryggleiken som følgje av tapte arbeidstimar, møte og så vidare. Ifølgje økonomen til Chronicle ville ei veke med dette tullet koste byen meir enn bombinga av Bay Bridge hadde gjort. Mwa-ha-ha-ha.
Den beste delen: Pappa kom heim seint den kvelden. Veldig seint. Tre timar for seint. Kvifor? Fordi han hadde vorte stoppa, ransaka, avhøyrd. Så skjedde det igjen. To gonger.
To gonger!